TEMPLARIUSZE

Zakon Rycerzy Świątyni, Ordo Militiae Templi, zakon rycerski założony w 119 roku w Ziemi Świętej (w okresie krucjat), jako Ubodzy Rycerze Chrystusa, przez grupę francuskich rycerzy krzyżowców z Huguesem (Hugonem) de Payns na czele. Zakon powstał w celu zapewnienia zbrojnej ochrony pielgrzymom podróżującym do Ziemi Świętej. Otrzymał rezydencję w Jerozolimie w miejscu uważanym za pozostałości świątyni Salomona (stąd nowa nazwa). Uznany w 1129 roku przez władze kościelne na synodzie w Troyes, otrzymał regułę opracowaną przy udziale św. Bernarda z Clairvaux. W 1139 roku podporządkowany bezpośrednio papieżowi. Główną rolę w zakonie odgrywali bracia rycerze, spośród których wybierano wielkiego mistrza. Ponadto do templariuszy należeli bracia służebni (serwienci) i kapelani. Wśród braci przeważali Francuzi. Wkrótce templariusze zaczęli odgrywać ważną rolę polityczną i militarną w Królestwie Jerozolimskim, rywalizując o wpływy z joannitami. Zamki templariuszy (Safad, Atlit, Tortosa, Baghras) współtworzyły system obronny państw łacińskich w Lewancie. Od chwili powstania zakon pozyskiwał też nadania ziemskie i tworzył domy (komturie) w niemal całej zachodniej Europie, co zapewniało mu dochody i możliwość rekrutowania braci i świeckich krzyżowców. Powierzanie templariuszom depozytów pieniężnych przez krzyżowców, pragnących zabezpieczyć w ten sposób swój majątek, sprawiło, że zakon zaczął na dużą skalę zajmować się operacjami finansowymi, a także nie związanymi z krucjatami, udzielając pożyczek m.in. królom francuskim. Gromadzenie dóbr ziemskich i operacje finansowe stały się źródłem znacznego bogactwa zakonu.

Ostateczny upadek Królestwa Jerozolimskiego w 1291 roku i brak możliwości kontynuowania krucjat w dotychczasowej formie wywołały wątpliwości co do sensu dalszego istnienia zakonu. W tej atmosferze zrozumienie zyskały zarzuty postawione templariuszom przez króla francuskiego, Filipa IV Pięknego, który pragnąc pozyskać ich majątek, w 1307 roku aresztował wszystkich braci we Francji. W trakcie śledztwa templariuszy, poddani torturom, przyznali się m.in. do rzekomego kultu idola w zakonie, bluźnierczych rytuałów, homoseksualizmu i herezji. Mimo odwołania zeznań przez wielu braci przed komisją papieską, uzależniony od Filipa IV papież Klemens V rozwiązał w 1312 roku zakon (ale nie potępił go) i nakazał przekazanie jego dóbr joannitom (we Francji część majątku zagarnęła już Korona). W 1314 roku spalono na stosie kilku dostojników zakonu, m.in. wielkiego mistrza Jacquesa de Molay. W niektórych krajach dobra templariuszy przekazano ostatecznie nowo utworzonym zakonom rycerskim, np. w Portugalii – Zakonowi Chrystusa (założonemu w 1317 roku). Od końca XVII wieku do tradycji templariuszy nawiązywali wolnomularze, przedstawiając siebie jako kontynuatorów niesłusznie rozwiązanego zakonu, co przyczyniło się do rozwoju i upowszechnienia jego legendy.