Problem Kaszmiru

Kaszmir to kraina wysokogórska granicząca z Pakistanem, Indiami oraz Chinami. Część należąca do Indii stanowi stan Dżammu i Kaszmir o powierzchni 100 600 km² i liczbie ludności 7,7 mln (dane szacunkowe). Stolicą stanu jest w lecie Śrinagar, a w zimie Dżammu. Większość powierzchni Kaszmiru zajmują łańcuchy górskie Himalajów i Karakorum przebiegające z północnego zachodu na południowy wschód. Wiele szczytów przekracza 7000 m n.p.m., wśród nich K2 (Czogori) (8611 m n.p.m). Główne rzeki to Indus i jego dopływy – Gilgit i Dźhelam. Większość ludności stanowią Kaszmirczykowie, zamieszkujący Kotlinę Kaszmirską, ponadto Dogrowie, Czambałowie oraz liczne drobne narodowości i plemiona. Większość ludności wyznaje islam, ok. 1/5 hinduizm, nieliczni są wyznawcami buddyzmu. Podstawą gospodarki jest rolnictwo. Uprawia się ryż (75% powierzchni zasiewów w Kotlinie Kaszmirskiej), pszenicę, kukurydzę, proso, jęczmień, a z roślin przemysłowych – bawełnę, rzepak, len i gorczycę. Na górskich pastwiskach hoduje się kozy i owce, a w dolinach bydło. Dominuje przemysł wełniany i jedwabniczy. Duże znaczenie ma rzemiosło artystyczne, zwłaszcza wyroby z drewna i metalu, a szale kaszmirskie z delikatnej wełny kóz indyjskich są słynne na całym świecie.

Od VII w. Kaszmir był niezależnym królestwem hinduskim, a w XIV w. opanowali go muzułmanie.W1586 r. podbity przez Akbara podlegał Wielkim Mogołom, a od 1756 r. Durranidom z Afganistanu.W1819 r. Kaszmir został opanowany przez sikhów i należał do indyjskiego państewka Pendżabu. Po pierwszej wojnie z sikhami (1845-46) został przyznany przez Anglików ich zwolennikowi, radży indyjskiemu Gulabowi Singhowi.W1947 r., po uzyskaniu niepodległości przez Indie i Pakistan, maharadża Kaszmiru ogłosił przyłączenie Kaszmiru, wówczas mającego 5 mln mieszkańców, do Indii. Około 50% ludności zamieszkiwało w Kotlinie Kaszmirskiej, 45% w Dżammu, a pozostałe 5% w rejonach górskich. Mieszkańcy Kotliny Kaszmirskiej to wyznawcy islamu, mieszkańcy Dżammu – hinduizmu. Mimo znacznej przewagi wyznawców islamu, władza administracyjna stanu pozostawała i nadal pozostaje w rękach Hindusów. W końcu 1947 r. do Kaszmiru wkroczyły oddziały pakistańskie i rozpoczęły walkę z oddziałami indyjskimi. Pakistan motywował swoje roszczenia do Kaszmiru faktem, że większość jego ludności jest muzułmańska. Po interwencji ONZ, 1 stycznia 1949 r., nastąpiło zawieszenie broni, a przeprowadzona linia demarkacyjna określiła faktyczną granicę między Indiami i Pakistanem w Kaszmirze. W wyniku następnej wojny w 1962 r. Indie utraciły dalszą część stanu Dżammu i Kaszmiru oraz terytorium Arunaćal Pradeś w północno- -wschodnich Indiach na rzecz Chin. Porozumienie zawarte w 1962 r. między Pakistanem a Chińską Republiką Ludową w sprawie granicy między chińską prowincją Sinkiang (dawniej Xinjiang) a częścią Kaszmiru znajdującą się pod administracją Pakistanu, spowodowało protest Indii, które uznały je za naruszenie swych praw do Kaszmiru. W latach 70. i początku 80.XXw. linia demarkacyjna była raczej stabilną granicą między Indiami i Pakistanem. Odwrócenie sytuacji nastąpiło w późnych latach 80.XXw., kiedy wystąpił ponowny kryzys w stosunkach indyjsko-pakistańskich. Grupy muzułmańskich ekstremistów domagały się niezależności Kaszmiru. Ruchy separatystyczne zaczęły przybierać na sile. Na początku lat 90.XXw. nastąpiło znaczne ograniczenie swobód obywatelskich mieszkańców Kaszmiru. Indie rozpoczęły falę oskarżeń skierowaną przeciwko Pakistanowi o dostarczanie broni do Kaszmiru oraz szerzenie idei separatystycznych. Pakistan zaś oskarżał Indie o brak zachowań humanitarnych w stosunku do kaszmirskich muzułmanów. Poważnym problemem stał się również podział wód Indusu do celów nawadniania, niezbędnego w rolnictwie obu krajów.

Na historii niepodległych Indii cieniem położyły się nieustające ruchy separatystyczne (w Pendżabie, Kaszmirze, Tamilnadu oraz terytorium Arunaćal Pradeś). Mimo wieloletnich rokowań i mediacji, w tym ONZ, Kaszmir nadal stanowi przedmiot międzynarodowych sporów. Widmo 3. wojny między Indiami i Pakistanem jest wciąż żywe.